Plan Smolnej w okolicach Nowego Światu w roku 1936. Na zaznaczonym fragmencie widoczne cztery kamienice czynszowe i kamienica Branickich pod numerem 40. Zieloną linią zaznaczono płaszczyznę symetrii kamienic Smolna 32 i 34 oraz 36 i 38
Górny odcinek Smolnej (Smolna posiadała kiedyś również odcinek dolny) był miejscem intensywnej zabudowy na przełomie XIX i XX wieku. Po jej parzystej stronie, w kierunku wschodnim od istniejącego do dziś Pałacu Branickich, ciągnęły się tereny należące do tej rodziny.
Na początku XX wieku postanowiono je efektywniej wykorzystać. Prace projektowe powierzono dość popularnemu na przełomie wieków architektowi Bronisławowi Brochwicz-Rogóyskiemu (autor między innymi, gmachu firmy „Cedergen”, późniejsza „PAST-a” czy też współautor gmachów Politechniki Warszawskiej).
Obecny stan kamienicy pod numerem Smolna 40 w trakcie przebudowy.
Docelowo projekt zakładał budowę szeregu kamienic czynszowych (cztery sztuki, dziś numeracja Smolna od 32 do 38) oraz jednej, o wyższym standardzie, przeznaczonej dla Branickich (Smolna 40).
Nie byłoby w tym nic szczególnego gdyby nie swoista zabawa architekta. Otóż kamienice mają swoją płaszczyznę symetrii. Te o numerach 32 i 34 mają symetrycznie odzwierciedlony rozkład pomieszczeń w tych o numeracji 36 i 38 (co widać dokładnie na planach). Co ciekawe architekt ukrył ten fakt na poziomie projektu fasady. Tu też się odrobinę zabawił, bo rzeczywisty podział fizyczny kamienic został świadomie dodatkowo zamaskowany – kamienice Smolna 32 i 34 oraz kamienice
Fasada kamienicy Smolna 36 obecnie.
Smolna 36 i 38 miały wyglądają z zewnątrz jako dwa domy o zgoła odmiennych projektach fasady (ten zamiar został nieco zaburzony zniszczeniami wojennymi kamienicy Smolna 36).
Kamienice w dość niezłym stanie „przeżyły” ostatnią wojnę choć, jak widać na fotoplanie z 1945 roku, spalone były dachy. Jedynie gorzej „oberwała” kamienica pod numerem 36. Do dziś nie odbudowano ostatniego piętra od frontu a oficyna tylna posiada jedynie parter. Nie jest to przypadek – po wojnie, w ramach bierutowskiego „Sześcioletniego Planu Odbudowy Warszawy” planowano tu przebicie ulicy Kopernika, która miała się ciągnąć aż do Placu Trzech Krzyży, przebiegając na wschód od Domu Partii. Ostatecznie planu nie zrealizowano ale nie odbudowano też kamienicy.
Kamienice Smolna 34 i 32 zachowane w pierwotnym stanie.
Niestety mniej szczęścia miały kamienice po nieparzystej stronie, których ocalałe mury ostatecznie rozebrano w związku z wygospodarowaniem skweru na cele „Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów” zorganizowanego w Warszawie w 1955 roku.
Kamienica Smolna 36 jest wyjątkowa jeszcze z kilku powodów. Po wojnie, w oficynie tylnej ulokowała się pracownia Karola Tchorka, artysty rzeźbiarza, znanego między innymi, z
Współczesne zdjecie tylnej strony oficyny tylnej kamienicy Smolna 36. Po prawej widoczne okna pracowni Karola Tchorka.
autorstwa projektu tablic pamięci rozsianych dziś po całej Warszawie (przy okazji podkreślamy, że artysta nie miał ostatecznego wpływu na miejsce rozmieszczenia i treść opisów zamieszczanych na tablicach). Jego pracownią i spuścizną dziś opiekuje się wdowa po synu artysty Mariuszu Tchorku, Katy Bentall (Fundacja Tchorek-Bentall).
W kamienicy po wojnie zamieszkiwała również Jadwiga Waydel-Dmochowska – znana autorka wspomnień o „Dawnej Warszawie”.
*Mirek*
Warszawy historia ukryta 