Towarzystwo Kredytowe Ziemskie na grafice z roku 1869. Grafika w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie.

Budynek przy ulicy Kredytowej, mieszczący obecnie między innymi Muzeum Etnograficzne, zna doskonale większość mieszkańców Warszawy. Wzniesiony został w latach pięćdziesiątych XIX wieku według projektu Henryka Marconiego dla Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.

Tymczasem w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie znajduje się grafika z roku 1840, przedstawiająca obiekt wcześniej stojący w tym miejscu. Określano go różnie, jako Pałacyk Czerwony, Czerwony Dwór, Pałac Oemchinowski lub jako Czerwoną Kamienicę, mając zapewne na uwadze kolor elewacji. Przyjrzyjmy się zatem jego historii.

Pałac wzniesiono około roku 1685 dla księdza Michała Bartłomieja Tarły, wizytatora Zgromadzenia Księży Misjonarzy Świętego Wincentego a Paulo, a w późniejszym czasie biskupa poznańskiego. Lokalizacja pałacu nie była przypadkowa. Kościół Świętego Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu jest centralnym domem Zgromadzenia Misji w Polsce i ksiądz Tarło na msze lub narady Zgromadzenia udawał się na piechotę, ścieżką malowniczo położoną pośród ogrodów.

Gdy w roku 1717 Pan powołał Michała Tarłę do siebie, pałacyk zakupił Fryderyk Oemchin, dworzanin króla Augusta II. W rękach potomków Fryderyka Oemchina rezydencja pozostawała aż do roku 1782.

Zachował się dokładny opis pałacu z roku 1777, gdyż w tym właśnie roku budynek wynajęto od Franciszki z Oemchinów pułkownikowej de Weyrauch na siedzibę posła tureckiego w Rzeczypospolitej. Poseł zajmował pierwsze, drugie i trzecie piętro pałacyku, przy pałacu znajdowała się stajnia na 12 koni oraz szlachtuz, zaś w ogrodzie dwie altany (oficyny) w pełni umeblowane. Zanim poseł był łaskaw wprowadzić się do swojej warszawskiej siedziby, pewnego „odświeżenia” apartamentów i otoczenia dokonano pod nadzorem królewskiego architekta, Dominika Merliniego.

Czerwony Dwór na grafice ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie.

Wszystko wskazuje na to, że rodzina pułkownika de Weyrauch popadła w tarapaty finansowe, gdyż w roku 1782 pałacyk został zlicytowany w sądzie miasta Grzybowa jako część masy upadłościowej. Tak na marginesie, kto z Państwa pamięta, gdzie leżało miasto Grzybów? Rynkiem miasteczka możemy cieszyć się do dzisiaj, bo to nic innego tylko dzisiejszy plac Grzybowski.

Pałacyk kupił Karol Schütz i pozostawał jego właścicielem do roku 1827, kiedy to sprzedał go Józefowi hrabiemu Krasińskiemu. Hrabia Krasiński postacią był nadzwyczaj barwną, zaangażowaną w bieżące wydarzenia militarne i polityczne. Jeśli ktoś pragnie bliżej przyjrzeć się osobie hrabiego, znajdzie notkę biograficzną na Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Wawrzyniec_Krasi%C5%84ski

W Czerwonym Pałacu hrabia ulokował drukarnię, wydającą poczytne dzieła sztuki pisarskiej w bardzo przystępnych cenach. Jako, że Józef Krasiński był członkiem lóż masońskich, nie jest dziwnym, że loże wynajmowały pomieszczenia w rezydencji, dając pożywkę powtarzanym w Warszawie plotkom z opisami szatańskich seansów. W pałacyku zbierały się między innymi loże „Złoty Lichtarz” i „Fryderyk Wilhelm pod Kolumną”, a w czasach Księstwa Warszawskiego loża „Samarytanin”. Gościnnie pomieszczenia w pałacyku wynajmowały również inne loże.

Rezydencja stała się tak głośnym miejscem sekretnych spotkań, że Stefan Żeromski właśnie tu ulokował scenę wstąpienia w szeregi masonów Rafała Olbromskiego, głównego bohatera „Popiołów”.

W roku 1830 kolejnym właścicielem posesji stała się wspólnota ewangelicko-augsburska. Odkupiwszy od hrabiego Krasińskiego posiadłość, zagospodarowała pawilony wokół pałacu lokujących w nich między innymi przytułek dla ubogich członków wspólnoty. Sam pałac stał opuszczony, okazjonalnie zajmowany przez bezdomnych czy element przestępczy.

Czerwony Dwór tuż przed rozbiórką widoczny w głębi po prawej stronie na grafice ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie.

W roku 1852 teren wykupiło Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i to był koniec Czerwonego Pałacu. Ruszyła rozbiórka siedziby masonów, a Henryk Marconi zaczął kreślić plany siedziby Towarzystwa Kredytowego.

Dzisiaj kredytu dla rozwoju gospodarstwa rolnego w biurach ulokowanych w gmachu raczej nie otrzymamy, natomiast możemy zwiedzić Muzeum Etnograficzne, do czego gorąco zachęcamy.

Biuro Przewodnickie *Arktour*

Terminy organizowanych przez nas wydarzeń znajdziecie Państwo na stronie: http://www.zwiedzajznami.com.pl

Można też zapisać się na listę mailingową i otrzymywać, raz lub dwa w miesiącu, wiadomość o nadchodzących wydarzeniach: www.zwiedzajznami.com.pl/newsletter