Zamek Królewski – Jan Seydlitz 1851.
Przy kolumnie Zygmunta III Wazy nie ma jeszcze wodotrysków, a dostęp do niej ograniczają łańcuchy zawieszone na słupkach.
Ponieważ trytony pod kolumną Zygmunta III Wazy widoczne na wielu obrazach, zdjęciach i pocztówkach z przeszłości rodzą pytania o to skąd przyszły i kiedy zniknęły, dzisiaj krótka historia tej fontanny.
W roku 1855 ukończono budowę zaprojektowanego przez Henryka Marconiego wodociągu miejskiego, a Warszawie przybyły uliczne zdroje i wodotryski.
Uznano, że wodotryski, przynajmniej niektóre, powinny mieć charakter ozdobny. Wiązało się to z zamówieniem stosownych dla nich rzeźb.
Dwie prace rzeźbiarskie do fontann podjął się wykonać Konstanty Hegel.
Do dzisiaj możemy podziwiać tylko jedną z nich. To Syrenka na Rynku Starego Miasta. Po latach wędrówek wróciła na miejsce, w którym stanęła w roku 1855.
Dwie kolejne zlecenia przyjął berliński rzeźbiarz August Kiss.
Fontanna na placu Teatralnym. Źródło CBN Polona
Pierwsza jego praca, uznana za najbardziej efektowną ozdobę fontann, stanęła na placu Teatralnym.
Były to cztery Syreny trzymające w rękach uniesionych do góry paterę z trzema postaciami chłopięcymi dzierżącymi na głowach mniejszą paterę. Z tej mniejszej tryskała woda.
Tę fontannę rozebrano w roku 1898.
Druga praca Kissa to właśnie ta, wzbudzająca największe zainteresowanie. Pojawia się na dziesiątkach grafik i fotografii.
Zamek Królewski – Jan Seydlitz 1856.
Na tym obrazie jest już wodotrysk, a fasady Zamku mają nowy wygląd.
Dla wodotrysku na placu Zamkowym artysta wykonał cztery modele trytonów odlane później w fabryce Mintera na placu Dzieciątka Jezus.
Ustawiono je w narożach basenu fontanny pod kolumną Zygmunta III Wazy w roku 1854.
Kolejny tryton wykonany według projektu Kissa ozdobił fontannę przed pałacem w Wilanowie. Ta fontanna jednak się nie liczy albowiem zaopatrywana była w wodę z lokalnego wodociągu, a poza tym Wilanów w tamtym czasie nie należał do Warszawy.
Tryton w pełnej okazałości.
Zdjęcie z książki „Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku”.
Fontanna pod kolumną Zygmunta przetrwała do końca lat dwudziestych XX wieku kiedy to uznano, że remont cynkowych posągów nie ma uzasadnienia ekonomicznego i estetycznego. Pisząc wprost – konserwację uznano za drogą a fontannę – za brzydką i definitywnie zlikwidowano.
Wodotrysk przy kolumnie Zygmunta odegrał szczególnie ważną rolę w czasie pożaru Pragi w roku 1868.
Gdy w czerwcu 1868 ofiarą żywiołu ognia padła wschodnia od Ząbkowskiej część Pragi, prawobrzeżna część Warszawy dysponowała tylko dwoma większymi źródłami publicznymi. Mieszkańcy korzystali ze studni na podwórzach lub napełniali wiadra w nurcie Wisły. Do rzeki dostęp nie był jednak łatwy.
W czasie pożaru strażacy zaopatrywali się zatem w wodę z fontanny na placu Zamkowym lub ze zdroju na ulicy Piwnej. Na szczęście cztery lata przed pożarem otwarto Most Kierbedzia.
Fontanna na początku XX wieku.
Dzisiaj możemy podziwiać niektóre z fontann oddanych do użytku wraz z wodociągami Marconiego.
Fontanna z Krakowskiego Przedmieścia, ozdobiona rzeźbami Leonarda Marconiego, ustąpiła miejsca Adamowi Mickiewiczowi i ostatecznie trafiła przed kino Muranów.
Działa również fontanna w Ogrodzie Saskim, mimo, że Bolesław Prus nazwał ją brzydką i liczył, że szybko się rozpadnie znikając z pejzażu miasta.
A co się stało z siostrą staromiejskiej Syrenki – nie wie nikt.
Zapraszam do albumu poniżej.
*Arek*
https://www.facebook.com/ArktourWHU
Warszawy historia ukryta 