Plac Zamkowy – gotycki most

Brama Krakowska na planie Starej Warszawy z roku 1700.

Brama Krakowska na planie Starej Warszawy z roku 1700.

Chociaż historycy sprzeczają się w jakich latach powstawały kolejne odcinki murów obronnych wokół Starej Warszawy, to pewne jest, że jako pierwsze wzniesiono murowane bramy do miasta – Nowomiejską i Krakowską.

Brama Nowomiejska, jak sam nazwa wskazuje, otwierała swe podwoje od strony Nowej Warszawy, a około roku 1548 wzniesiono przed nią Barbakan, zrekonstruowany po wojnie. Bramą Nowomiejską można było wyjechać na trakt prowadzący do Zakroczymia i Płocka

Po drugiej stronie miasta, poza mury można było wyjechać poprzez Bramę Krakowską.

Brama Krakowska.Druga połowa XVIII wieku.

Brama Krakowska.Druga połowa XVIII wieku.

Zaraz za bramą trakt rozwidlał się.

Droga, wiodąca na wprost, z czasem przekształciła się w ulicę Senatorską i prowadziła w kierunku pola elekcyjnego na Woli.

Skręcając w lewo, szlakiem, który z czasem zamienił się w ulice Kozią i Krakowskie Przedmieście można było dotrzeć do Czerska i Krakowa.

Warto wspomnieć, że brama nazywano różnie – początkowo Bramą Dworzan, gdyż najpewniej dworzanie mieli jej bronić w razie zagrożenia, Krakowską lub Czerską, do miast do których można było dotrzeć traktem z niej prowadzącym.

Brama Krakowska (w głębi) na początku XVIII wieku na obrazie Johanna Samuela Mocka. Obraz przedstawia "Wjazd Augusta III do Warszawy" (rok 1734) Skan: Agnieszka and Robert Sypkowie (2009). Zamki i warownie ziemi mazowieckiej.

Brama Krakowska (w głębi) na początku XVIII wieku na obrazie Johanna Samuela Mocka. Po prawej stronie bramy triumfalnej widoczny kościół pod wezwaniem Świętej Anny. Obraz przedstawia „Wjazd Augusta III do Warszawy” (rok 1734). Skan: Agnieszka and Robert Sypkowie (2009). Zamki i warownie ziemi mazowieckiej.

W roku 1454 wzniesiono obok murów kościół i klasztor Bernardynów – obecny kościół pod wezwaniem Świętej Anny – i brama uzyskała również miano Bramy Bernardyńskiej.

Plac pomiędzy kościołem a wjazdem do miasta z tych samych powodów nazywano Bernardyńskim, Czerskim lub Krakowskim Przedmieściem.

Nazwa Krakowskie Przedmieście przeniosła się później również na ulicę, w którą przekształcił się trakt do Krakowa.

Gdy w pierwszej połowie XIV wieku Starą Warszawę otoczono drugim pierścieniem murów, przed bramą wzniesiono gotycki most.

Z czasem murowane umocnienia przestały mieć znaczenie, fosę zasypano, a obronne mury wkomponowano w nowopowstające kamienice.

Brama Krakowska na przełomie XVIIi i XIX wieku.

Brama Krakowska na przełomie XVIIi i XIX wieku.

Brama przebudowano w wieku XVII w stylu gotyckim i zmieniła się w kamienicę. Niemniej cały czas tylko tą drogą można było wjechać do Starej Warszawy.

Gdy w kwietniu 1791 roku Starą i Nową Warszawę oraz otaczające jurydyki scalono w jeden organizm, bramy miejskie stały się utrudnieniem dla wzrastającego ruchu.

Nastąpił jednak czas wojen i nikt nie myślał o przebudowie miasta. Zajęto się tym dopiero w roku 1818. Wtedy to oczyszczono z zabudowań teren przed Zamkiem Królewskim, tworząc Plac Zygmuntowski (obecny Plac Zamkowy).

Rozebrano też Bramę Krakowską.

Plac Zamkowy na początku XX wieku. Pod brukiem znajdują się zapomniane fragmenty mostu gotyckiego, prowadzącego do Bramy Krakowskiej.

Plac Zamkowy na początku XX wieku. Pod brukiem znajdują się zapomniane fragmenty mostu gotyckiego, prowadzącego do Bramy Krakowskiej.

Wydawało się, że jedyną pamiątką po tym obiekcie będą grafiki i ślad na bruku, jakim oznaczono po wojnie na Placu Zamkowym przebieg murów miejskich.

Tymczasem w roku 1977 władze zdecydowały się na gruntowny remont Placu Zamkowego. Prace budowalne poprzedzono gruntownymi badaniami archeologicznymi.

Zespół, kierowany przez Aleksandrę Świechowską dokonał niespodziewanego odkrycia. Pod brukiem odnaleziono pozostałości gotyckiego mostu, prowadzącego do Bramy Krakowskiej.

Zdecydowano, że odnalezione fragmenty zostaną zrekonstruowane.

Aleksandrę Świechowską upamiętniono tablicą na odsłoniętej ścianie mostu, a cegły mostu nad dawną fosą służą jako miejsce, na którym w słoneczne dni mogą przysiąść zmęczeni turyści.

*Arek*
www.arktour.pl

Remont Placu Zamkowego w roku 1977.

Remont Placu Zamkowego w roku 1977. Tygodnik Ilustrowany „Stolica”.

 

Widok Placu Zamkowego z wieży kościoła Świętej Anny. Na bruku widoczne zaznaczenie dawnego przebiegu murów oraz bramy.

Widok Placu Zamkowego z wieży kościoła Świętej Anny. Na bruku widoczne zaznaczenie dawnego przebiegu murów oraz bramy.

Pozostałości gotyckiego mostu, wiodącego do Bramy Krakowskiej. Foto: Krzysztof Dudzik

Pozostałości gotyckiego mostu, wiodącego do Bramy Krakowskiej.
Foto: Krzysztof Dudzik

Pozostałości gotyckiego mostu, wiodącego do Bramy Krakowskiej.

Pozostałości gotyckiego mostu, wiodącego do Bramy Krakowskiej.

Tablica, upamiętniająca Aleksandrę Świechowską.

Tablica, upamiętniająca Aleksandrę Świechowską.

Informacje o ZOA

*Warszawy historia ukryta* to projekt realizowany przez miłośników Warszawy, będących jednocześnie przewodnikami miejskimi. Nie ograniczamy się do działalności w Internecie - można spotkać nas na ulicach Warszawy. Więcej na nasz temat można przeczytać w zakładce "Warszawy historia ukryta" . O działaniach, jakie podejmujemy w terenie, informujemy w zakładce "Wydarzenia".
Ten wpis został opublikowany w kategorii Śródmieście Północne i oznaczony tagami , . Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

3 odpowiedzi na „Plac Zamkowy – gotycki most

  1. sismuerte pisze:

    Witam, czy mogę prosić o źródła ikonograficzne? Zwłaszcza te czarno-białe przedstawiające 2. poł XVIII wieku i przełom XVIII i XIX wieku.

    Polubienie

  2. Marek Szajerka pisze:

    Most Bramy Krakowskiej jest wzorowany na mostach średniowiecznych w Grudziądzu z XIII w. i obok tych mostów jest to zapewne najstarszy zachowany murowany most w Polsce. Porównanie z Grudziądzem nie jest przypadkowe. Już w latach 30 XX w. prof. Oskar Sosnowski z Politechniki Warszawskiej przyjął tezę, że plan Starej Warszawy jest odwzorowaniem planu średniowiecznego Grudziądza. Grudziądz, z udokumentowanym przywilejem lokacyjnym z XIII w. umacnia pozycję Warszawy w gronie miast z XIII w. , dla której taki dokument się nie zachował. Mosty w Grudziądzu i w Warszawie posiadają unikalna i niepowtarzalną w Polsce konstrukcję. Więcej można przeczytać, szukając np. Mosty średniowieczne w Grudziądzu lub w „Spotkaniach z Zabytkami, z lutego 2000 r., artykuł Plany Grudziądza i Warszawy.
    Natomiast szczegółowo o rozplanowaniu tych miast w artykule prof. Oskara Sosnowskiego o rozplanowaniu Starej Warszawy.

    Polubienie

Dodaj komentarz