Wieża ciśnień wodociągu Marconiego.

Dzisiaj w prawie każdym domu wystarczy odkręcić kran, by poleciała woda. Zdarza się nawet, że woda jest ciepła.

W przeszłości nie było tak łatwo. Gdy ktoś potrzebował wody musiał udać się do studni, zdroju lub Wisły. Jeśli należał do klasy w minionym ustroju określanej jako posiadająca nie musiał robic tego osobiście – wysyłał służbę.

Ponieważ źródeł wody było zbyt mało jak na potrzeby rozwijającego się miasta a nie wszyscy mieli Wisłę pod ręką, władze zdecydowały się na budowę kanalizacji.

4 czerwca 1855 roku otwarto sieć wodociągową projektu Henryka Marconiego, doprowadzającą wodę do ponad tysiąca domów, pięćdziesięciu zdrojów, stu dwudziestu hydrantów oraz do fontann, poza funkcją ozdobną pełniących również rolę źródła wody dla spragnionych picia lub mycia mieszkańców.

Do dzisiaj zachowały się dwie fontanny wówczas ustawione – wodotrysk w Ogrodzie Saskim projektu Henryka Marconiego oraz fontanna przed kinem Muranów.

Jednak źródełko sprzed kina Muranów pierwotnie stało w zupełnie innym miejscu, a przenoszono je prześladowały go… pomniki.

Fontanna na Krakowskim Przedmieściu. Rok 1897. . Źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa.

Wodotrysk ustawiono pierwotnie przy Krakowskim Przedmieściu w roku 1866. Pewne jest, że oprawę rzeźbiarską źródła wykonał Leonard Marconi.

O autora całości projektu trwa spór. Na stronie Fundacji „Warszawa1939” można przeczytać, że badacze dziejów obecnej stolicy Polski wskazują dwie osoby – Józefa Orłowskiego lub Wiktora Lipko.

Fontanna stała na Krakowskim Przedmieściu do roku 1897, kiedy to została zdemontowana, by ustąpić miejsca pomnikowi Adama Mickiewicza.

Wieszcz stanął 24 grudnia 1898 na miejscu, gdzie wcześniej lała się woda, a konstrukcja fontanny spoczęła w magazynie.

Plac Bankowy w latach trzydziestych XX wieku. Warszawa na starej fotografii.

Planowano ustawić ją ponownie przed Zachętą ale ostatecznie, w roku 1906, znalazła swoje miejsce na Placu Bankowym.

Tutaj przetrwała wojnę ale w związku ze zmianą koncepcji zabudowy placu w 1951 roku trafiła przed kino Muranów.

Można powiedzieć, że tym razem musiała ustąpić miejsca pomnikowi Feliksa Dzierżyńskiego.

Fontanna przed kinem Muranów.

Że tak zauważę dygresyjnie mistrz czerwonego terroru został ostatecznie przepędzony przez mistrza pióra –Juliusza Słowackiego, co udowadnia tezę, że słowo to potęga.

Przed kinem fontanna pozostaje do dzisiaj, a w ostatnich latach przeprowadzono jej renowację.

Z fontanną wiążę się historia dotycząca również Cmentarza Powązkowskiego.

Gdy w roku 1866 zmarł przemysłowiec Stanisław Lilpop, jego żona postanowiła uczcić go nagrobkiem, godnym rozmachu z jakim działał. Ponieważ była to epoka rewolucji przemysłowej i żeliwa, wdowa uznała, że nagrobek przemysłowca powinien zostać odlany z tego właśnie materiału.

Grobowiec rodziny Stanisława Lilpopa na Starych Powązkach.

Pewnego razu przejeżdżając Krakowskim Przedmieściem skierowała swój wzrok na fontannę, która tak ją zachwyciła, że postanowiła pracę nad nagrobnym upamiętnieniem męża zlecić autorowi żeliwnych zdobień trzonu fontanny.

W ten sposób Leonard Marconi otrzymał zlecenie na wykonanie pracy na cmentarzu i z zadania wywiązał się należycie.

Neogotycki pomnik rodziny Lilpopów jest najwyższym pomnikiem na warszawskich cmentarzach. Mierzy około osiem i pół metra, z daleka przyciąga wzrok przechodzących i zwraca uwagę, że tu spoczywa ktoś nieprzeciętny, kto miał rozmach – tak w życiu jak i potem.

*Arek*

https://www.facebook.com/ArktourWHU

http://www.zwiedzajznami.com.pl

Fontanna na pocztówce z okresu międzywojennego.

Fontanna na placu Bankowym w roku 1945.

Fontanna na placu Bankowym. 1925 rok.