16 maja 1943 roku wysadzeniem Wielkiej Synagogi zakończyło się powstanie w warszawskim getcie.
SS-Gruppenführer Jürgen Stroop opisywał to wydarzenie tak:
(…) Piękną klamrą oficjalnego zamknięcia Wielkiej Akcji było wysadzenie w powietrze Wielkiej Synagogi. Przygotowania trwały 10 dni. Synagoga była gmachem solidnie zbudowanym.
Stąd, aby ją za jednym zamachem wysadzić w powietrze, należało przeprowadzić pracochłonne roboty saperskie i elektryczne.
Ależ to był piękny widok! Z punktu widzenia malarskiego i teatralnego obraz fantastyczny.
Oficer saperów wręczył mi aparat elektryczny, wywołujący detonację ładunków wybuchowych. Przedłużałem chwilę oczekiwania. Wreszcie krzyknąłem: Heil Hitler! – i nacisnąłem guzik.
Ognisty wybuch uniósł się do chmur. Przeraźliwy huk. Bajeczna feeria kolorów. Getto warszawskie skończyło swój żywot.(…)
Uroczyste otwarcie synagogi odbyło się 26 września 1878.
Synagoga posiadała dokładnie 2200 miejsc siedzących, 1150 miejsc w sali głównej oraz 1050 miejsc w galerii dla kobiet.
W synagodze znajdowały się również: biblioteka, posiadającą bardzo bogaty i cenny księgozbiór, starodruki oraz manuskrypty.
Po wojnie rozważano odbudowę synagogi ale nie było już gminy, której taka duża bożnica byłaby potrzebna… .
*Arek*